Pemanis semulajadi telah digunakan secara meluas dalam industri makanan sebagai alternatif gula putih dan juga penambah rasa dalam makanan serta minuman.
Ramai mengganggap pemanis semulajadi ni lebih baik daripda gula pasir. Tapi sebenarnya pemanis ini mempunyai kemanisan yang hampir sama dengan gula putih.
Pemanis ini kaya dengan mineral dan vitamin serta antioksidan yang lebih baik daripada gula putih menjadikan pemanis semulajadi ini istimewa daripada gula putih.
Setiap pemanis mempunyai kemanisan yang berbeza bergantung kepada sumber dan cara penghasilannya.
Pemanis semulajadi di pasaran:
1. Madu
Sejenis cecair pekat warna kuning yang dihasilkan oleh lebah. Ia dianggap lebih sihat berbanding gula putih dan sesuai untuk dijadikan pemanis alternatif. Kontradiksinya, madu masih mengandungi sukrosa yang boleh meningkatkan paras gula dalam darah.
Dalam pada itu, madu mengandungi kompound dengan ciri-ciri antioksidan dan anti-radang. Ini dapat melindungi sel-sel dalam badan daripada kerosakan yang boleh terjadi disebabkan radikal bebas berlebihan dalam badan. Ia juga boleh mengurangkan risiko keradangan yang berlaku dalam badan.
Selain itu, indeks glisemik untuk madu lebih rendah berbanding gula putih. Ini memberi kelebihan kepadanya untuk membantu mengawal paras gula dalam darah. Ciri-ciri anti-bakteria, anti-virus dan anti-radang daripada madu adalah kekuatan utama dalam mempercepatkan proses penyembuhan luka dan mencegah selsema dan demam.
Oleh itu, madu perlu diambil dalam kuantiti yang sederhana untuk mengelakkan risiko diabetes.
2. Stevia
Ekstrak stevia adalah dari daun Stevia rebaudiana. Daun ini mula ditanam di Paraguay dan kemudian dibawa ke Amerika Selatan. Ekstrak ini dihasilkan daripada kompound glycosides — stevioside dan rebaudioside A yang biasa dijual di pasaran.
Stevia mempunyai rasa manis 450 kali ganda lebih daripada sukrosa (gula putih) dan tidak mengandungi kalori. Kajian makmal menggunakan tikus kajian telah membuktikan menggantikan gula biasa dengan stevia dapat mencegah peningkatan berat badan dan mengurangkan gula dalam darah.
Walaupun terdapat kajian yang menyatakan stevia, boleh mengganggu mikrobiome dalam usus, tetapi kajian yang lebih terperinci diperlukan.
Oleh itu, ekstrak Stevia masih selamat dan sesuai digunakan sebagai alternatif gula putih yang lebih sihat.
3. Lu Guan Hao (Monk fruit)
Buah ini juga dikenali dengan nama saintifik Siraitia grosvenorii. Ia adalah sejenis buah yang berasal dari China.
Ia telah digunakan sebagai pengganti gula pasir untuk memaniskan makanan atau minuman. Kemanisan buah ini mencapai 300 kali ganda berbanding gula pasir tetapi ia tidak mempunyai kalori.
Kemanisan buah ini datang daripada kompound mogrosides atau spesifiknya mogroside V. Oleh itu, ia membantu mengawal berat badan dan gula dalam darah.
4. Allulose
Allulose juga dikenali sebagai D-allulose adalah sejenis gula daripada buah-buahan. Kemanisannya jauh lebih manis daripada gula biasa iaitu sebanyak 70% dan hanya memberi kalori 0.2 kalori/gram. Rasa allulose lebih sama seperti gula biasa jika dibandingkan dengan pemanis semulajadi lain.
Walaubagaimanapun, pengambilan berlebihan boleh menyebabkan simptom-simptom seperti kembung perut, cirit-birit dan sakit dalam perut. Jumlah dos maksimum yang dibenarkan adalah 0.4 gram/kg berat badan (sekali makan) dan dos maksimum untuk sehari adalah 0.9 gram/kg berat badan.
5. Sirap maple
Sirap maple adalah cecair pekat dan bergula yang dibuat dengan memasak getah pokok maple. Ia telah digunakan sejak beratus tahun di Amerika Utara. Kini, 80% daripada hasil utama sirap maple dihasilkan di daerah Quebec di timur Kanada.
Sirap maple dikategorikan kepada beberapa gred mengikut warna. Gred A dikenali dengan light amber, medium amber, dan dark amber. Manakala gred B berwarna gelap, mempunyai rasa maple yang lebih kuat dan lebih sesuai untuk pembuatan kek.
Sirap mapel kaya dengan mineral dan antioksidan, yang membezakanya daripada gula biasa. Ia mengandungi mineral seperti kalsium, potassium, zat besi, zink, dan manganese. Tambahan pula, ia kaya dengan kompound fenolik seperti lignan dan kumarin.
Kompound ini mempunyai ciri-ciri anti-radang dan antioksidan yang boleh melindungi diri daripada serangan penyakit. Satu kajian ada menyatakan menggantikan gula putih dengan pemanis semulajadi seperti sirap maple dapat meningkatkan jumlah pengambilan antioksidan harian.
Namun begitu, sirap maple tinggi dengan kandungan gula (sukrosa) iaitu ⅔ daripada gula biasa. 80ml sirap maple bersamaan 60 gram gula putih. Indeks glisemik untuk sirap ini ialah 54, lebih rendah daripada gula putih. Oleh itu, sirap maple masih sesuai untuk dijadikan pengganti gula putih kerana kandungan indeks glisemik yang rendah akan menyerap gula dengan perlahan.
Ambil secara sedikit dan berpada adalah disarankan kerana sirap ini boleh menaikkan bacaan gula dalam darah.
6. Kurma
Kurma dikategorikan sebagai karbohidrat dibawah kumpulan buah-buahan. Ia diklasifikasikan kepada beberapa jenis seperti kurma merah dan kurma arab. Khasiatnya hampir sama dan memberi manfaat untuk kesihatan tetapi perlu diambil dalam kuantiti yang sederhana.
Buah kurma kaya dengan nutrisi seperti potassium, magnesium, manganese, vitamin B6, dan antioksidan seperti polyphenol dan karotenoid. Ia mengandungi rasa manis semulajadi yang lebih sihat daripada gula pasir. Sama ada ditambah dalam resepi secara semulajadi atau dipekatkan menjadi pes pengganti gula.
Kurma telah ditambah dalam pelbagai resepi termasuklah biskut, energy bar dan juga kek sebagai penyedap rasa untuk mengurangkan penggunaan gula. Malah, ia sedap untuk dicampur bersama buah-buahan untuk dijadikan homemade smoothie dan susu badam. Dengan ini, pengambilan gula harian dapat dikurangkan.
Buah kurma mempunyai kalori yang tinggi tetapi, kalori ini tidak meningkatkan paras gula dengan mendadak seperti gula pasir.
Kajian selama 16 minggu dalam kalangan 100 pesakit diabetes membuktikan paras gula dalam darah tidak meningkat dan masih terkawal. Kajian itu dilakukan keatas 2 kumpulan. Yang pertama diberi buah kurma 3 biji setiap hari dan kumpulan kedua tidak mendapat kurma. Kumpulan yang mendapat buah kurma menunjukkan tiada perubahan paras gula dalam darah kerana kurma mempunyai indeks glisemik yang rendah. Ia tidak meningkatkan paras gula dengan cepat.
Oleh itu, buah kurma sesuai untuk dijadikan alternatif kepada gula putih untuk mengurangkan penggunaan gula harian.
7. Molase
Pemanis dengan tekstur yang pekat dan berwarna coklat. Ia dihasilkan dengan merebus tebu atau bit gula sehingga menjadi kristal. Ia adalah hasil yang tertinggal selepas membuang kristal tersebut.
Molase boleh dibahagikan kepada beberapa jenis seperti molase ringan, molase gelap dan molase blackstrap. Molase ringan selalunya digunakan dalam pembuatan kek, roti dan pastri serta mempunyai rasa paling manis diantara ketiga-tiga jenis molase.
Seterusnya, molase gelap yang dihasilkan setelah 2 kali merebus tebu atau bit gula. Ia lebih pekat dan kurang manis. Yang terakhir, molase blackstrap iaitu sirap daripada rebusan ketiga yang mempunyai rasa sedikit pahit dan paling kurang manis. Blackstrap molase tinggi dengan vitamin dan mineral yang dikatakan baik untuk kesihatan.
Kandungan vitamin, mineral dan antioksidan daripada sirap ini boleh melindungi diri daripada penyakit. Kajian ada menyatakan antioksidan ini boleh melindungi sel dalam badan daripada kerosakan disebabkan tekanan oksidatif yang menyebabkan penyakit seperti kanser, jantung dan diabetes.
Namun demikian, 1 sudu makan (20gram) molase bersamaan 58 kalori yang datang daripada gula (sukrosa). Oleh itu, molase disarankan untuk diambil dalam kuantiti yang sederhana sebagai pengganti gula putih untuk mengelakkan risiko penyakit seperti diabetes.
Konklusi
Pemanis ini mengandungi kalori dan indeks glisemik yang lebih rendah berbanding gula putih. Jadi, ia sangat sesuai untuk dijadikan alternatif gula putih dalam kuantiti yang sederhana atau sedikit sahaja. Hal ini kerana kuantiti yang berlebihan boleh meningkatkan paras gula seperti molase, sirap maple, madu dan kurma. Ambil secara bersederhana dalam makanan dan minuman.
Rujukan
- 7 Unique Health Benefits of Honey
- 5 Natural Sweeteners That Are Good for Your Health
- 10 Alternatives to Refined Sugar
- Jain R, Venkatasubramanian P. Sugarcane Molasses – A Potential Dietary Supplement in the Management of Iron Deficiency Anemia. J Diet Suppl. 2017 Sep 3;14(5):589-598. doi: 10.1080/19390211.2016.1269145. Epub 2017 Jan 26. PMID: 28125303
- Alalwan, T. A., Perna, S., Mandeel, Q. A., Abdulhadi, A., Alsayyad, A. S., D’Antona, G., Negro, M., Riva, A., Petrangolini, G., Allegrini, P., & Rondanelli, M. (2020). Effects of Daily Low-Dose Date Consumption on Glycemic Control, Lipid Profile, and Quality of Life in Adults with Pre- and Type 2 Diabetes: A Randomized Controlled Trial. Nutrients, 12(1), 217
- Maple Syrup: Healthy or Unhealthy?
- Everything you need to know about molasses
